یکی از القاب عالی و شکوهمند حضرت ولی عصر (عج) لقب قائم است. این لقب از القاب خاصه است که ویژه ی آن حضرت می باشد و بر دیگر امامان معصوم (ع) اطلاق نمی شود و نیز لقبی است که دارای رمز و راز مخصوص می باشد و یادآور صحنه های حیرت انگیز و روزهای شکوهمند و شگفت آوری است.
در روایاتی تصریح شده که مبداء پیدایش این لقب افتخارآفرین، مصادف با عاشورا بوده است و در روز شهادت سالار شهیدان و پیشوای احرار و آزادگان جهان، حضرت حسین بن علی (ع)، از سوی ذات لایزال الهی به این لقب مقدس و پر افتخار نایل و سرافراز گردید.
طبری از علمای امامیه در قرن چهارم هجری، نقل می کند که ابوحمزه ثمالی می گوید به حضرت امام محمد باقر (ع) عرض کردم: «ای فرزند رسول الله! چگونه علی (ع) «امیرالمؤمنین» نامیده شد و حال آنکه هیچ کس پیش از او به این اسم نامیده نشده و بعد از او هم روا نیست احدی را بدین نام بخوانند؟» حضرت فرمود: «لِأَنَّهُ میرَهُ العِلم یمتارُ مِنهُ وَ لا یمتارُ مِن اَحَدٍ سِ.ته؛ یعنی، زیرا او منبع و کانون علم بود از او اخذ علم می شد و از غیر او اخذ نمی شد.» عرض کردم: «ای زاده ی پیامبر! مگر همه شما قائم به حق نیستید و حق را بر پا نمی دارید، پس چرا تنها ولی عصر را قائم می خوانند؟» فرمود: «چون جدم حسین (ع) کشته شد، فرشتگان صدا را به گریه و ناله بلند نموده عرض کردند: «بار خدایا از کسانی که برگزیده ی تو و فرزند برگزیده ی تو، ارزشمندترین و بهترین خلق تو را کشتند در می گذری؟!» خداوند، به آنان وحی فرستاد: «ای فرشتگان من آرام بگیرید سوگند به عزت و جلال خودم که قطعاً از آنان انتقام خواهم گرفت هر چند بعد از مدتی باشد.» آنگاه پرده از جلوی دیدگان آنان کنار زد و امامان از فرزندان امام حسین (ع) را یکی پس از دیگری به آنان نشان داد. فرشتگان از این منظره، مسرور و شادمان گردیدند و دیدند که یکی از آن بزرگواران ایستاده مشغول نماز است. خداوند فرمود: «با این قائم (شخص ایستاده) از قاتلان حسین (ع) انتقام خواهم گرفت.»(دلائل الامامه ، محمدبن جریر طبری،452)
و نیز شیخ طوسی (ره) نقل کرده که محمد بن حمران می گوید امام صادق (ع) فرمود: «چون جریان شهادت امام حسین (ع) واقع شد، فرشتگان به خدا نالیدند و خروش برآورده و به خداوند متعال عرض کردند: «بار خدایا آیا با حسین که انتخاب شده ی تو و فرزند پیامبر توست اینچنین رفتار می شود؟» خداوند شبح و سایه ی قائم (ع) را در برابر آنان در حالت ایستاده مجسم کرد و فرمود: «با این (قائم) از ستم کنندگان به حسین (ع) انتقام خواهد گرفت.»(کافی ، ج 1،ص465)
اکنون با ملاحظه این دو روایت، شدت ارتباط و پیوند محکم و پایدار میان حضرت امام حسین (ع) و حضرت ولی عصر (ع) را بنگرید. آری لقب مقدس قائم در روز شهادت حسین و به برکت امام حسین (ع) به آن حضرت اعطا شد و در رابطه با شهادت امام حسین (ع) مهدی (ع) قائم آل محمد (ع) گردید.
زندگینامه امام زمان(عج)